ਜਮਾਤ : ਅੱਠਵੀਂ
ਟੋਪਿਕ : ਸੰਸਦ ਦੀ ਬਣਤਰ
ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਮੱਗਰੀ
- ਜਮਾਤ
ਦਾ ਕਮਰਾ,
ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ,
ਡਸਟਰ , ਚਾਕ,
ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ
ਕਾਗਜ਼ ਦੀਆਂ
ਸਲਿੱਪਾਂ ਜਿਹਨਾਂ
ਉੱਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ ਦੇ ਅੱਖਰ
A,B,C ਅਤੇ D ਲਿਖੇ
ਹੋਣ |
- ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ,
ਅਤੇ ਲੋਕ
ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ
ਦੀਆਂ
ਤਸਵੀਰਾਂ , ਅਤੇ
ਸੰਸਦ ਦੀ
ਤਸਵੀਰ |
ਉਦੇਸ਼ :
- ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਸਦ
ਦੀ ਬਣਤਰ
ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਦੇਣਾ |
- ਕਾਰਜ
ਪਾਲਿਕਾ ਅਤੇ
ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ
ਦੇ ਆਪਸੀ
ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਾ
|
- ਪ੍ਰਤੱਖ
ਅਤੇ ਅਪ੍ਰਤੱਖ
ਚੌਣ ਬਾਰੇ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਾ
|
ਪੂਰਬ ਗਿਆਨ ਪਰਖ
ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ :
- ਪਿੰਡ
ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ
ਕੋਈ ਝਗੜਾ
ਹੋ ਜਾਵੇ
ਤਾਂ ਫੈਸਲਾ
ਕੋਣ ਕਰਦਾ
ਹੈ ?
- ਪੰਚਾਇਤ
ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇਂ
ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ
ਹਨ ?
- ਸਾਡੇ
ਦੇਸ਼ ਨੂੰ
ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ
ਸੰਸਥਾ ਦਾ
ਕੀ ਨਾਮ
ਹੈ ?
- ਅਤੇ
ਇਸਦੇ ਕਿੰਨੇਂ
ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ
ਹਨ ?
ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ :
ਆਖਰੀ ਸਵਾਲ ਦਾ ਸੰਤੋਸ਼ਜਨਕ ਉੱਤਰ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਬਾਰੇ ਪੜਾਂਗੇ |
ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਆਖਦੇ ਹਨ | ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅੰਗ ਹਨ :
ਕਾਰਜ ਪਾਲਿਕਾ ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਨਿਆਂ ਪਾਲਿਕਾ
ਪਾਠ ਸਮੱਗਰੀ
|
ਅਧਿਆਪਕ ਗਤੀਵਿਧੀ
|
ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ
|
1.ਅਧਿਆਪਕ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਆਖਦੇ ਹਨ | ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅੰਗ ਹਨ :
ਕਾਰਜ ਪਾਲਿਕਾ
ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ
ਨਿਆਂ ਪਾਲਿਕਾ
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਬਣਤਰ ਬਾਰੇ ਪੜਾਂਗੇ |
ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ |
ਸੰਸਦ ਸ਼ਬਦ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ ਦੇ ਅੱਖਰ ‘ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ’ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜੋ ਖੁਦ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਅੱਖਰ ‘ਪਾਰਲਰ’ ਤੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਹੈ , ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗਲਬਾਤ ਕਰਨੀ | ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ : ਸੰਸਦ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਬੈਠਕੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ |
ਸੰਸਦ ਦੇ ਦੋ ਸਦਨ ਹਨ :
ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ |
ਲੋਕ ਸਭਾ
ਲੋਕ ਸਭਾ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਸਦਨ ਹੈ | ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ
545 ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ
543 ਮੈਂਬਰ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਤੱਖ ਚੌਣ ਰਾਹੀਂ ਸਿਧੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਜਦਕਿ ਦੋ ਮੈਂਬਰ ਐਂਗਲੋ ਇੰਡੀਅਨ ਜਾਤੀ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਜਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਸਦਨ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਚੋਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ |
ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਸਪੀਕਰ
ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਕੇ ਆਏ ਹੋਏ ਮੈਂਬਰ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਚੁਣਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਸਪੀਕਰ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਇਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਬੈਠਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ |
ਰਾਜ ਸਭਾ
ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ
250 ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਸਦਨ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਇਸਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਮੈਂਬਰ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਕੇ ਭੇਜਦੇ ਹਨ | 238 ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜਦਕਿ 12
ਮੈਂਬਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੱਲੋਂ ਕਲਾ ,ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨਾਮਜਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ |
ਕਾਰਜ ਪਾਲਿਕਾ
ਕਾਰਜ ਪਾਲਿਕਾ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਮਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਆਈ ਪਾਰਟੀ ਹੀ ਕਰਦੀ ਹੈ | ਉਸ ਦਲ ਦੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੱਲੋਂ ਸਰਕਾਰ ਬਨਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਇਹਨਾਂ ( ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ) ਨੂੰ ਕੈਬਿਨੇਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਇੰਝ ਕਾਰਜ ਪਾਲਿਕਾ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ | ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੀ ਕੈਬਿਨੇਟ ਸਣੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਲਈ ਪੂਰੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਧਾਨ ਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ | ਇਹ ਵਿਧਾਨ ਮੰਡਲ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਤੱਕ ਹੀ ਆਪਣੀ ਪਦਵੀ ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ |
|
ਅਧਿਆਪਕ ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਚਾਕ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅੰਗ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਡਾਇਗ੍ਰਾਮ ਬਣਾਏਗਾ |
ਅਧਿਆਪਕ ਸੰਸਦ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਗਾਏਗਾ |
ਅਧਿਆਪਕ ਬੈਂਚ ਤੇ ਬੈਠੇ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਲਿੱਪਾਂ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖੇਗਾ ਕਿ ਹਰ ਬੈਂਚ ਤੇ A,B,C,D ਸਲਿੱਪ ਜਰੂਰ ਹੋਵੇ | ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ ਬੈਂਚ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਲਿੱਪ ਸਣੇ ਸਟੇਜ਼ (ਅਧਿਆਪਕ ਦੇ ਕੋਲ )ਤੇ ਭੇਜਣ | ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਬੈਂਚਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਆ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਅਧਿਆਪਕ ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਚਾਰਟ ਬਲੈਕ ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਬਣਾਏਗਾ | ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੱਖਰ ਲਿੱਖ ਕੇ ਉਸਦੇ ਨੀਚੇ ਉੰਨੇ ਹੀ ਕਾਲਮ ਬਣਾਏਗਾ ਜਿੰਨੇਂ ਬੈਂਚ ਹੋਣਗੇ | ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈਡਿੰਗ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੇਗਾ ( ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ )ਜਿਸ ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ ਅੱਖਰ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਿਆਦਾ ਹੋਵੇਗੀ ਉਹ ਜੇਤੂ ਪਾਰਟੀ ਐਲਾਨੀ ਜਾਵੇਗੀ | ਬਾਕੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਗੀਆਂ |
ਅਧਿਆਪਕ ਹੁਣ ਚੁਣਕੇ ਆਏ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣਕੇ ਭੇਜਣ | ( ਦੋ ਬੈਚਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਚੁਣਿਆਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ )
1.ਅਧਿਆਪਕ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਤਕੇ ਆਏ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਚੁਣਨ | ਇਹ ਬੱਚਾ ਸਪੀਕਰ ਹੋਵੇਗਾ
|
2. ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਜਿੱਤਕੇ ਆਈ ਬਹੁਮਤ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਨ | ਇਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੋਵੇਗਾ
|
3.. ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਚੁਣਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇਗਾ ਜੋ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਦਾ ਨੇਤਾ ਅਖਵਾਏਗਾ |
4. ਹੁਣ ਅਧਿਆਪਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਚੁਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋ ਚਾਰ ਬੱਚੇ ਹੋਰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਲਵੇ | ਇਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਕੈਬਿਨੇਟ ਹੋਵੇਗੀ
|
|
ਡਾਇਗ੍ਰਾਮ ਬਨਾਉਣੀ
ਸੰਸਦ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲਗਾਉਣੀ
ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰਾਂ ਚਾਰਟ ਬਨਾਉਣਾ
Sr.No.
|
Congress
|
Bjp
|
Communist
|
Dalit party
|
1
|
A
|
B
|
C
|
D
|
2
|
A
|
B
|
C
|
D
|
3
|
A
|
B
|
C
|
D
|
4
|
A
|
B
|
C
|
D
|
5
|
A
|
B
|
C
|
D
|
6
|
A
|
B
|
C
|
D
|
7
|
A
|
B
|
C
|
D
|
8
|
A
|
B
|
C
|
D
|
ਅਧਿਆਪਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ , ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦਿਖਾਏਗਾ | ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਅਧਿਅਕਸ਼ ਦੀ ਵੀ ਤਸਵੀਰ ਦਿਖਾਈ ਜਾਵੇ | ਤਸਵੀਰ ਦਿਖਾਉਣ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ |
|
( ਦੁਹਰਾਈ )
ਕੁਝ ਕਰਨ ਯੋਗ :
- ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਕਿੰਨੇਂ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਕੇ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
- ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਅੱਜਕਲ ਸਪੀਕਰ ਕੋਣ ਹੈ ?
- ਰਾਜ ਸਭਾ ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਅੱਜਕਲ ਕੋਣ ਹੈ ?
- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਕਿੰਨੇਂ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਕੇ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ?
- ਤੁਹਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਐਮ.ਪੀ. ( ਮੈਂਬਰ ਆਫ਼.ਪਾਰਲੀਆਮੈਂਟ) ਕੋਣ ਹੈ ?
